Aslan Isabeylinin Turkustan qezetine verdiyi musahibe

Resim yazısı ekle

Azər­bay­can Stra­te­ji Araş­dır­ma­lar Mər­kə­zi­nin rəh­bə­ri As­lan Xa­li­di:

"İran Azər­bay­can­da Şey­xü­lis­la­ma al­ter­na­tiv ayə­tul­lah tə­yin et­mək is­tə­yir" 

"Xo­mey­ni­çi­lik ideo­lo­gi­ya­sı sı­ra­dan çı­xar­sa, Ya­xın Şərq­də sül­hə na­il ol­maq asan­la­şa­caq"

Ha­zır­da İran­da baş ve­rən pro­ses­lər­də diq­qə­ti çə­kən mə­qam­lar­dan bi­ri Azər­bay­can Mil­li Hə­rə­ka­tı­nın öl­kə mü­xa­li­fə­ti­nə - "Ya­şıl hə­rə­kat"a dəs­tək ver­mə­mə­si­dir. Hal­bu­ki, öl­kə­də mil­li haq­la­rın tə­min olun­ma­sı uğ­run­da il­lər­dir mü­ba­ri­zə apa­ran və bu yol­da çox­say­lı qur­ban­lar ve­rən hə­rə­kat­çı­la­rın ha­ki­miy­yə­tə qar­şı olan qüv­və­lər­lə bir yer­də ola­ca­ğı göz­lə­ni­lir­di.  

Ha­zır­da Ka­na­da­da ya­şa­yan gü­ney­li, Azər­bay­can Stra­te­ji Araş­dır­ma­lar Mər­kə­zi­nin rəh­bə­ri As­lan Xa­li­di "Tür­küs­tan" re­dak­si­ya­sı­nın qo­na­ğı olub. Gü­ney­də­ki Mil­li Hə­rə­ka­tı­mı­zı "Ya­şıl hə­rə­kat"a dəs­tək ver­mə­mə­si­nin sə­bəb­lə­ri ba­rə­də onun­la söh­bət­ləş­mi­şik:

Aqil CA­MAL Tür­küs­tan

- Ön­cə on­dan baş­la­yaq ki, mü­əy­yən döv­lət­lər İran­da ge­dən pro­ses­lə­rin nə­za­rət al­tın­dan çıx­ma­sın­dan na­ra­hat­dır. Bu­nun sə­bə­bi nə­dir? Mən qı­sa ola­raq Əh­məd­ne­ca­dın ha­ki­miy­yə­tə gəl­mə­si­nə to­xun­maq is­tə­yi­rəm. Xo­mey­ni ha­ki­miy­yə­tə gə­lən­dən son­ra xo­mey­ni­çi­lik ideo­lo­gi­ya­sı­nın çox mən­fi cə­hət­lə­ri ol­du, çox­lu in­san­lar edam olun­du, in­san­lar di­ni fa­na­tiz­mə sü­rük­lən­di, dün­ya­da ter­ror şə­bə­kə­si ya­ra­dıl­dı. An­caq bü­tün bu mən­fi hə­rə­kət­lə­rin müs­bət nə­ti­cə­si o ol­du ki, ora­da ya­şa­yan mil­lət­lər İran ad­lı bir məf­hu­ma nif­rət et­di­lər. Da­ha doğ­ru­su bu ideo­lo­gi­ya­dan zər­bə alan mil­lət­lər sil­kə­lə­nib özü­nə gəl­di­lər. Və bu gün va­hid möv­qe­dən çı­xış edir­lər. Dü­şün­dü­rü­cü­dür, xa­ri­ci döv­lət­lər ni­yə bu xalq­la­rın si­ma­sın­da İran­da ye­ni mü­xa­li­fə­tin ya­ran­ma­sı­na im­kan ver­mir­lər?

- Ye­ni mü­xa­li­fət de­yər­kən kim­lə­ri nə­zər­də tu­tur­su­nuz?

- Biz ye­ni mü­xa­li­fət de­yən­də, İran-İraq mü­ha­ri­bə­si za­ma­nı Xom­ne­yi­nin və­zi­ri ol­muş Mir­hü­seyn Mu­sə­vi­ni nə­zər­də tut­mu­ruq. Ye­ni mü­xa­li­fət İran­da ya­şa­yan mil­lət­lə­rin nü­ma­yən­də­lə­rin­dən or­ta­ya çı­xan bir si­ya­si qüv­və­dir. An­caq ma­raq­lı­dır ki, bir sı­ra qon­şu döv­lət­lər və Qərb döv­lət­lə­ri bu si­ya­si qüv­və­nin or­ta­ya çıx­ma­sı­nı o qə­dər də is­tə­mir­lər. On­la­rın ma­ra­ğı dai­rə­sin­də de­yil ki, İran­da­kı xalq­lar bir ara­ya gə­lib in­di­ki re­ci­mi dış­la­sın­lar və bu xalq­lar­dan iba­rət de­mok­ra­tik bir sis­te­min ya­ra­dıl­ma­sı­na na­il ol­sun­lar.

- Əgər söh­bət de­mok­ra­tik cə­miy­yət­dən ge­dir­sə, Qərb bu­nu ni­yə is­tə­mə­sin?

- Biz nə qə­dər də əsas­lan­dır­saq ki, siz qorx­ma­yın, əgər xalq­la­rın ha­ki­miy­yə­ti ya­ra­nar­sa, İran öl­kə ola­raq par­ça­lan­ma­ya­caq, on­lar bu­nu yax­şı bi­lir­lər ki, 35 mil­yon Azər­bay­can tür­kü de­yir, mə­nim hü­qu­qu­mu mü­da­fiə et­mə­yən in­sa­nı, mən mü­da­fiə et­mə­yə­cə­yəm. Mil­lət öz mil­li haq­la­rı­nı is­tə­yir. Mil­li haq­qın nə­dən iba­rət ol­du­ğu­nu bi­lən xalq müt­ləq müs­tə­qil­li­yə can ata­caq. Av­ro­pa döv­lət­lə­ri də bu pro­ses­lə­ri ya­şa­yıb­lar. Ona gö­rə də, xa­ri­ci dai­rə­lər ən gö­zəl yol ki­mi bu öl­kə­də çox­luq təş­kil edən azər­bay­can­lı­la­rın için­dən bir nə­fər (Mu­sə­vi) və baş­qa bir et­nik mil­lə­tin nü­ma­yən­də­si­ni (Kər­ru­bi) mey­da­na çı­xa­ra­raq ye­ni bir mü­xa­li­fə­tin qu­rul­ma­sı­na na­il olub­lar. Bu­nu da eti­raf edə bi­lə­rəm ki, mü­xa­li­fət adı­na id­dia edən bu qüv­və­lə­rin qa­pı ar­xa­sın­da nə dü­şün­dük­lə­ri­ni biz bil­mi­rik. Bil­mi­rik ki, bun­la­rın si­ya­si stra­te­gi­ya­sı nə­dir? Mil­lət­lər­lə bağ­lı nə dü­şü­nür­lər, ha­ki­miy­yə­tə gə­lə­cək­lər­sə döv­lə­ti nə for­ma­da ida­rə et­mə­yi dü­şü­nür­lər? İn­di­ki mür­tə­ce Kons­ti­tu­si­ya­da də­yi­şik­lik­lə­rin tə­rəf­da­rı­dır­lar­mı? On­la­rın şü­ar­la­rın­dan bi­ri bu­dur: Biz Xo­mey­ni ideo­lo­gi­ya­sı­na zər­bə vur­muş və "mü­səl­man xal­qı"nın haq­la­rı­nı poz­muş in­san­la­ra qar­şı mü­xa­li­fət ki­mi aya­ğa qalx­mı­şıq və mil­lət də bi­zim ar­xa­mız­da­dır. Əgər bun­lar xo­mey­ni­çi­lik ideo­lo­gi­ya­sı­na söy­kə­nir­sə, xo­mey­ni­çi­lik ideo­lo­gi­ya­sı mil­lət­lə­ri gör­mür. O za­man, su­al mey­da­na çı­xır, gö­rə­sən bun­lar ha­ki­miy­yə­tə gə­lib, in­di­ki kons­ti­tu­si­ya ilə iş­lə­mə­yə baş­la­ya­caq­lar­mı? Əgər o kons­ti­tu­si­ya ha­kim ola­caq­sa, de­mək ali di­ni li­der ti­tu­lu da ləğv olun­ma­ya­caq.

- Bəs, ümu­miy­yət­lə is­la­hat nə­zər­də tut­mur­lar?

- Əgər mü­xa­li­fət­çi ki­mi de­sə­lər ki, biz ali di­ni rəh­bər­li­yin ləğ­vi­ni is­tə­yi­rik və ye­ni kons­ti­tu­si­ya­nın xalq re­fe­ren­du­mu ilə mü­əy­yən­ləş­mə­si­ni tə­ləb edi­rik, bu hal­da ora­da ya­şa­yan xalq­lar dü­şü­nüb ad­dım­lar ata bi­lər­lər. Bu­nu da qeyd et­mək la­zım­dır ki, ha­zır­kı mü­xa­li­fə­tin çox çə­tin şə­ra­it­də fəa­liy­yət gös­tər­di­yi­ni de­yir­lər. Və bil­di­rir­lər ki, şə­rai­ti nə­zə­rə ala­raq ra­di­kal ifa­də­lər iş­lə­də bil­mir­lər. Be­lə et­sə­lər, mü­xa­li­fə­ti sı­ra­dan çı­xa­rar­lar. Am­ma ma­raq­lı­dır, gö­rə­sən xo­mey­ni­çi­lik ideo­lo­gi­ya­sı­nın əley­hi­nə çı­xan dün­ya­nın baş­qa yer­lə­rin­də mü­xa­lif qüv­və­lər, de­mok­ra­tik dü­şün­cə­yə ma­lik in­san­lar yox­dur­mu? Ək­si­nə, əgər şə­ra­it ya­ra­dıl­sa, mil­lət­lər bir ara­ya gə­lib ye­ni mü­xa­lif qüv­və for­ma­laş­dı­ra bil­sə­lər, kons­ti­tu­si­ya ilə bağ­lı ra­di­kal tə­ləb­lər irə­li sü­rə­cək­lər. Əgər xo­mey­ni­çi­lik ideo­lo­gi­ya­sı sı­ra­dan çı­xar­sa, Ya­xın Şərq­də, ərəb öl­kə­lə­rin­də sül­hə na­il ol­maq çox asan ola­caq. Çün­ki, ter­ror­çu şə­bə­kə­lə­rə döv­lət sə­viy­yə­sin­də dəs­tək ve­rən ol­ma­ya­caq.

- Bəs nə­dən Qərb və bey­nəl­xalq ha­zır­kı re­ci­min də­yiş­mə­si­nin yox, baş­qa ad al­tın­da ya­şa­ma­sı­nın tə­rəf­da­rı­dır?

- Xalq de­mok­ra­tik də­yi­şik­lik və mil­li haq­la­rı­nı is­tə­yir. Ha­kim re­cim bu tə­ləb­lə­ri ye­ri­nə ye­tir­mək is­tə­mə­di­yi­nə gö­rə ça­lı­şır öz için­də mü­xa­li­fət ya­rat­sın. Və bu mü­xa­li­fə­ti də xa­ri­ci döv­lət­lər dəs­tək­lə­yir­sə, bu­na tə­əs­süf et­mək la­zım­dır. Gö­rə­sən, "Biz İran mü­xa­li­fə­ti­ni dəs­tək­lə­yi­rik" de­yən ABŞ-ın döv­lət ka­ti­bi Hil­la­ri Klin­ton bu söz­lə­ri böl­gə­də ge­dən si­ya­si pro­ses­lə­ri bil­mə­di­yin­dən, si­ya­si sa­vad­sız­lı­ğın­dan iş­lə­dir, yox­sa, ora­da­kı mil­lət­lə­rin önə çıx­ma­sı­nı is­tə­mir?  Mən bir gü­ney azər­bay­can­lı ki­mi dün­ya döv­lət­lə­ri­nə bu me­sa­cı gön­dər­mək is­tə­yi­rəm ki, bi­zim xal­qı­mız bu pro­ses­lər­də hər han­sı döv­lə­tin kəş­fiy­yat or­qan­la­rı­nın, ya­xud in­di­ki re­ci­min sse­na­ri­lə­rin­də ol­ma­ya­caq. Ar­tıq Gü­ney Azər­bay­can is­tə­mir ki, Pi­şə­və­ri hö­ku­mə­ti ki­mi ABŞ-la Ru­si­ya ara­sın­da bağ­la­nan an­laş­ma­nın qur­ba­nı ol­sun.

İn­di "Ya­şıl hə­rə­kat"çı­lar ha­ray qo­pa­rır­lar ki, ey qəh­rə­man türk­lər bi­zi asır­lar-kə­sir­lər, ni­yə siz aya­ğa qalx­mır­sı­nız? Bu fi­kir "Ame­ri­ka­nın sə­si" ra­dio­su­nun və BBC-nin fars di­lin­də ve­ri­liş­lə­rin­də də in­ki­şaf et­di­ri­lir. Biz bi­li­rik ki, Təb­riz­də hər han­sı ak­si­ya­lar ke­çi­ril­mir. An­caq on­lar xə­bər­lə­rin­də de­yir­lər ki, Təb­riz­də də in­san­lar aya­ğa qal­xıb. Yə­ni, ar­zu­la­rı­nı xə­bər şək­lin­də ifa­də edir­lər. Baş­qa vaxt­lar­da isə bu pan­far­sist­lər hə­min ra­dio­da bir də­fə də Təb­ri­zin ta­ri­xin­dən, İran ad­lan­dır­dıq­la­rı öl­kə­nin ta­ri­xin­də­ki ro­lun­dan da­nış­mır­lar.

- Ma­raq­lı­dır, ABŞ ha­ki­miy­yət dai­rə­lə­ri hə­min me­dia qu­ru­luş­la­rın­dan fars şo­vi­nist­lə­ri­nin be­lə gen-bol is­ti­fa­də­si­nə nə­dən göz yu­mur­lar?

- Bu sa­də­cə, ayıb­dır. Fars şo­vi­nist­lə­ri əgər o te­le­vi­zi­ya və ra­dio­nu əsa­rət al­tı­na alıb yal­nız öz məq­səd­lə­ri üçün is­ti­fa­də edir­lər­sə, bu bö­yük nöq­san­dır. Yox əgər, bu­na ABŞ-da me­dia­ya mə­sul dai­rə­lər öz­lə­ri şə­ra­it ya­ra­dır­lar­sa, bu cid­di su­al­dır. Bu­nun qar­şı­lı­ğın­da isə xə­bər ya­yı­lır ki, BBC-nin Azər­bay­can bö­lü­mü bağ­la­nır. Am­ma BBC-nin fars bö­lü­mü­nün ve­ri­liş­lə­ri­nə əv­vəl 1 sa­at vaxt ay­rı­lır­dı­sa, in­di səhv et­mi­rəm­sə, 5 sa­at­dan çox­dur. Elə vaxt­lar olur, İran ad­la­nan öl­kə­də ha­di­sə­lər ak­tiv­lə­şən­də 24 sa­at can­lı ya­yım ge­dir. Azər­bay­can­la bağ­lı isə ya­rım sa­at. Ni­yə BBC bə­yan edir ki, ma­liy­yə çə­tin­lik­lə­ri uc­ba­tın­dan Azər­bay­can bö­lü­mü­nü bağ­la­maq is­tə­yir? Gö­rü­nür ki, fars dü­şün­cə­si­nə ma­lik olan var­lı in­san­lar ya on­la­ra tə­sir edib, ya da bu on­la­rın öz si­ya­sə­ti­dir ki, Gü­ney Azər­bay­can üçün türk­cə ve­ri­liş­lər ver­mə­sin­lər. De­mək bu­ra­da komp­leks bir iş var­dır. İran ad­la­nan öl­kə­nin var­lı­ğı­nı nə yol­la olur-ol­sun, qo­ru­sun­lar, ora­da ya­şa­yan xalq­la­rın mil­li haq­la­rı gün­də­mə gə­ti­ril­mə­sin. An­caq ora­da ya­şa­yan xaq­la­rın içə­ri­sin­dən se­çil­miş şəxs­lə­rin si­ma­sın­da mü­əy­yən ye­ni­ləş­mə hə­ya­ta ke­çi­ril­sin. Bu, ha­zır­kı Teh­ran reji­mi­nin də stra­te­gi­ya­sı­nın tər­kib his­sə­si­dir. Am­ma Gü­ney Azər­bay­can­da, elə­cə də İra­nın hər ye­rin­də və böl­gə­də ge­dən si­ya­si pro­ses­lər bu pla­nın nə­in­ki əley­hi­nə çı­xır, bu qə­dər ma­liy­yə və­sa­it­lə­ri xərc­lən­mə­si­nə bax­ma­ya­raq, hə­min pla­nı alt-üst edir. Biz ABŞ dai­rə­lə­ri­nə de­mək is­tə­yi­rik ki, siz qorx­ma­yın, Azər­bay­can türk­cə­sin­də ve­ri­liş­lə­ri da­yan­dır­ma­yın, qo­yun, mil­li haq­lar­la bağ­lı ora­da fi­kir­lər səs­lən­di­ril­sin. Əgər bu zə­min­də ye­ni bir mü­xa­li­fət ya­ra­nar­sa, biz İran­da de­mok­ra­tik re­ci­min qu­rul­ma­sın­da iş­ti­rak­çı ola bi­lə­rik. An­caq mil­li haq­la­rı ta­nı­yan bir re­ci­min.

- Bu ol­ma­sa, Mil­li Hə­rə­kat han­sı si­ya­sə­ti tə­qib et­mə­li­dir, Siz­cə?

- Bəl­kə in­di be­lə gö­rü­nür ki, gü­ney azər­bay­can­lı­lar bir qə­dər pas­siv­dir­lər. An­caq bir da­ha bə­yan edi­rik ki, biz əv­vəl­dən bə­yan et­di­yi­miz si­ya­sət­dən əl gö­tür­mə­yə­cə­yik. Bax­ma­ya­raq ki, bi­zim şü­ar­la­rı­mız mad­di və si­ya­si ba­xım­dan xa­ri­ci güc­lər tə­rə­fin­dən dəs­tək­lən­mir, an­caq bu şü­ar­lar o qə­dər güc­lü­dür ki, ya­xın za­man­lar­da ye­ni, ger­çək mü­xa­li­fə­tin ya­ran­ma­sı qa­çıl­maz ola­caq. Və İra­nı alo­va sü­rük­lə­yə­cək. Bu hal­da hə­min xa­ri­ci güc­lər ge­ri çə­ki­lib ye­ni stra­te­gi­ya mü­əy­yən­ləş­di­rə­cək­lər. An­caq bu stra­te­gi­ya­nı in­di­dən mü­əy­yən­ləş­dir­səy­di­lər, nə yax­şı... Ha­zır­kı re­cim ça­lı­şır ki, gös­tər­sin, "ya­şıl" mü­xa­li­fət hə­rə­ka­tın önün­də­dir. Am­ma əs­lin­də "ya­şıl" ad­lan­dı­rı­lan­lar hə­rə­ka­tın önün­də de­yil, hə­rə­ka­tın önü­nə keç­mək is­tə­yir. Və mil­li haq­la­rın qar­şı­sın­da si­pə­rə çev­ril­mə­yi qar­şı­sı­na məq­səd qo­yub. Siz adı­nı­zı mü­xa­li­fət qoy­mu­su­nuz­sa, bi­zim mil­li haq­la­rı­mız­la bağ­lı kon­kret vəd­lə­ri­ni­zi ver­mə­li­si­niz. O za­man Təb­riz si­zin çağ­rı­şı­nı­za səs ve­rə­cək.  

- Siz­cə, "Ya­şıl hə­rə­kat"ın xa­ric­dən də dəs­tək­lən­mə­si, sü­ni şə­kil­də in­qi­lab ya­rat­ma­ğa və əsl in­qi­la­bı boğ­ma­ğa he­sab­lan­ma­yıb ki?

-  Biz dü­şü­nü­rük ki, sü­ni şə­kil­də qa­bar­dıl­mış mü­xa­li­fət nü­ma­yən­də­lə­ri­nə dəs­tək ve­ril­mə­mə­li­dir. Əgər dü­şü­nür­lər­sə ki, bu yol­la ha­zır­kı re­ci­mi baş­qa ad al­tın­da qo­ru­maq müm­kün ola­caq, bu yan­lış qə­na­ət­dir. Əgər bu öl­kə­də ya­şa­yan xalq­la­rın mil­li haq­la­rı ve­ri­lər­sə, ha­mı is­tə­yər ki, qar­daş ki­mi bir öl­kə­də ya­şa­sın. De­mok­ra­tik bir döv­lət qu­ru­la­caq­sa, biz gü­ney azər­bay­can­lı­lar hər za­man id­dia et­mi­şik, ye­nə də bə­yan edi­rik ki, Gü­ney Azər­bay­can İs­ra­il döv­lə­ti­nin təh­lü­kə­siz­li­yi­nə zə­ma­nət ve­rir. Və ha­mı bi­lir ki, ter­ro­ru dəs­tək­lə­yən mol­la re­ci­mi or­ta­dan qal­xan­dan son­ra, öl­kə­nin əsas əha­li­si olan Gü­ney Azər­bay­can türk­lə­ri im­kan ver­mə­yə­cək ki, xal­qın çox­say­lı prob­lem­lə­ri­ni bir kə­na­ra qo­yub, kül­li miq­dar­da və­sai­ti apa­rıb baş­qa is­ti­qa­mət­lə­rə xərc­lə­sin­lər. Ona gö­rə də mən id­dia edi­rəm ki, İran­da xalq­la­rın mil­li haq­la­rı­nın gün­də­mə gəl­mə­si İs­ra­il xal­qı­nın mə­na­fe­yi ilə üst-üs­tə dü­şür. Və İs­ra­il xal­qı­nın təh­lü­kə­siz­li­yi­ni tə­min edir. Çün­ki, hit­ler­çi­lik dü­şün­cə­si­ni da­şı­yan, hit­ler­çi­lik li­ba­sı­nı ge­yin­miş bu re­ci­min id­dia­la­rı göz qa­ba­ğın­da­dır. Və bu recm­min İs­ra­il xal­qı­nın ba­şı­na ikin­ci soy­qı­rı­mı gə­tir­mək niy­yə­ti var.

- Bu cür ya­naş­ma Siz­cə, Azər­bay­can və ya mü­səl­man cə­miy­yət­lə­rin­də qı­cıq ya­rat­maz ki?

- Mən hət­ta de­yə bi­lə­rəm ki, mol­la re­ci­mi Fə­ləs­tin xal­qı­nı öz gi­ro­vu­na çe­vi­rib. Və Li­van xal­qı­nı gi­ro­vu­na çe­vir­mək is­tə­yir. Azər­bay­can­da bə­zi in­san­la­rı mey­da­na çı­xa­rıb, Azər­bay­ca­nı gi­rov çe­vir­mək is­tə­yir. On­lar Tan­rı tə­fək­kü­rü ilə yox, di­ni si­ya­sə­tə alət edə­rək öz ma­raq­la­rı­nı gü­dür­lər. Onun dost­la­rı var, Er­mə­nis­tan, er­mə­ni lob­bi­si var, Ru­si­ya var, Çin var. Mən bir qey­di də vur­ğu­la­maq is­tə­yi­rəm ki, Azər­bay­can Res­pub­li­ka­sı­nın müs­tə­qil­li­yi­nin qo­ru­nub sax­lan­ma­sı da İs­ra­il döv­lə­ti­nin ma­raq­la­rı­na uy­ğun­dur. Ni­yə? 9 mil­yon Azər­bay­can tür­kü­nün ar­xa­sın­da du­ran və İs­ra­il döv­lə­ti­ni hə­də­lə­yən bir öl­kə­nin və­tən­daş­la­rı olan 35 mil­yon Azər­bay­can tür­kü var. Və bu 50 mil­yon­luq güc­dən il­ham ala­raq son vaxt­lar bir sı­ra me­sac­lar səs­lən­di­ril­di. Bu da İra­nın Azər­bay­can­la bağ­lı mü­da­xi­lə­lə­ri­ni mü­əy­yən qə­dər ci­lov­la­dı. Bu, Gü­ney Azər­bay­ca­nın gü­cü­nü gös­tə­rir. Bu gün İs­ra­il ha­ki­miy­yə­tin­də İran­dan və Ru­si­ya­dan get­miş adam­lar var. On­lar gəl­dik­lə­ri öl­kə­lə­rin yox, İs­ra­il xal­qı­nın mə­na­fe­yi­ni güd­mə­li­dir­lər. Bi­ri fars di­li­ni bi­lir, mə­sə­lə­lə­rə fars tə­fək­kü­rü ilə ya­na­şır, o bi­ri də rus di­li­ni bil­di­yi üçün rus dü­şün­cə­si ilə hə­rə­kət edir. Bu dü­şün­cə­lər də bir-bi­ri­nə ya­xın­dır. Bu hal­da, biz de­yə bi­lə­rik ki, ha­zır­da İs­ra­il ha­ki­miy­yə­ti­nin içə­ri­si­nə Ru­si­ya və İran lob­bi­si ye­ri­yib. An­caq on­lar "İs­ra­il xal­qı sülh içə­ri­sin­də ne­cə ya­şa­ya bi­lər" plan­la­rı­na uy­ğun hə­rə­kət et­mə­li­dir­lər.

- Am­ma Azər­bay­ca­na qar­şı da da­vam­lı ola­raq İran tə­rə­fin­dən it­ti­ham­lar səs­lən­di­ri­lir ki, İs­ra­il­lə əla­qə­lə­ri kə­sin.

- Be­lə təh­did­lər var. De­yir­lər ki, siz İs­ra­il döv­lə­ti ilə əla­qə­lər sax­la­dı­ğı­nız üçün mən də Azər­bay­ca­nın içə­ri­sin­də ra­di­kal din­çi­lər mey­da­na çı­xa­rı­ram. Bir mə­lu­ma­tı nə­zə­ri­ni­zə çat­dı­rı­ram ki, İran Azər­bay­can­dan ge­dib Qum şə­hə­rin­də təh­sil alıb qa­yıt­mış adam­lar­dan höc­cə­tü­lis­lam və ayə­tul­lah tə­yin et­mək is­tə­yir. Və bu­nun­la Azər­bay­can­da sü­ni müc­tə­id­lər ya­rat­maq is­tə­yir­lər. Bun­la­rın pla­nı­nın tər­kib his­sə­si ki­mi Şey­xü­lis­lam əley­hi­nə cid­di kam­pa­ni­ya baş­la­yıb. "Sə­hər" TV-də, yas mə­ra­sim­lə­rin­də, di­ni mə­ra­sim­lər za­ma­nı bu fi­kir­lər səs­lən­di­ri­lir ki, Şey­xü­lis­lam müs­tə­qil de­yil. Qaf­qaz Mü­səl­man­la­rı İda­rə­si bağ­lan­ma­lı­dır. Ye­ri gəl­miş­kən, İra­nın Azər­bay­can­da­kı Mə­də­niy­yət Mər­kə­zi­nin rəh­bə­ri əs­lin­də ali di­ni li­de­rin rəs­mi nü­ma­yən­də­si­dir. An­caq dip­lo­ma­tik xid­mət adı al­tın­da bu­ra­da qa­lır. Mən qə­ze­ti­niz va­si­tə­si­lə Azər­bay­can hü­quq-mü­ha­fi­zə or­qan­la­rı­na bir da­ha mü­ra­ci­ət edi­rəm ki, Ocaq­ne­cad ki­mi adam­la­rın fəa­liy­yə­ti­ni Azər­bay­can­da don­dur­sun­lar. Mə­də­niy­yət Mər­kə­zi adı al­tın­da fəa­liy­yət gös­tə­rən kəş­fiy­yat ida­rə­si­nin işi da­yan­dı­rıl­ma­lı­dır. Azər­bay­can­la İran ara­sın­da bağ­lan­mış  tə­lə­bə mü­ba­di­lə­si haq­da mü­qa­vi­lə­yə uy­ğun ola­raq İran­dan bu­ra­ya təh­sil al­ma­ğa gəl­miş soy­daş­la­rı­mı­zın ba­şı­na min bir oyun açıl­dı. On­lar həbs edil­di, qə­za­ya uğ­ra­dıl­dı, ai­lə­lə­ri­nə təz­yiq edil­di. Və İran­da ye­ni bir qə­rar da qüv­və­yə min­di. Kim ge­dib Er­mə­nis­tan­da təh­sil al­maq is­tə­yir­sə, döv­lət tə­rə­fin­dən on­la­ra yar­dım da ve­ri­lir. Ki, tə­lə­bə­lər ora­da ra­hat ya­şa­yış­la­rı­nı tə­min edə bil­sin­lər. Ey­ni za­man­da, Er­mə­nis­tan ali mək­təb­lə­ri­nin dip­lom­la­rı­nı ta­nı­yır. An­caq Azər­bay­can uni­ver­si­tet­lə­ri­ni dip­lom­la­rı­nı ta­nı­mır. Və in­di Azər­bay­ca­na oxu­ma­ğa gə­lən­lə­rin ək­sə­riy­yə­ti İran kəş­fiy­ya­tı tə­rə­fin­dən yön­lən­di­ri­lir­lər. Bun­dan baş­qa, İran Azər­bay­can­dan 4000-ə ya­xın ada­mı qa­nu­ni və ya qa­nun­suz yol­la di­ni təh­sil adı al­tın­da apa­rıb. Ona gö­rə qa­nun­suz apa­rı­lıb ki, on­lar­dan müx­tə­lif məq­səd­lər - kəş­fiy­yat, ter­ror məq­sə­di­lə is­ti­fa­də et­sin. Hə­min adam­la­rın bir çox ar­tıq İran­da təh­sil alıb Azər­bay­ca­na dö­nüb. Mol­la ki­mi. On­la­rın xa­ri­ci gör­kə­mi İran mol­la­sı­nın gör­kə­min­dən heç nə ilə fərq­lən­mir. Yə­ni, Xo­mey­ni han­sı li­ba­sı ge­yi­nir­di­sə, bun­lar da ey­ni li­ba­sı ge­yi­nir­lər. Ey­ni pal­ta­rın al­tın­da Xo­mey­ni ideo­lo­gi­ya­sın­dan çı­xış edir­lər. Bi­lir­si­niz ki, hüzr mə­ra­sim­lə­ri on­lar üçün bö­yük mey­dan­dır, öz­lə­ri­nin ideo­lo­ci təb­li­ğat­la­rı­nı İs­lam adı al­tın­da apar­maq üçün. Bü­tün bu fəa­liy­yət­lər Mə­də­niy­yət Mər­kə­zi­nin rəh­bə­ri Ocaq­ne­cad və "İm­dad" Ko­mi­tə­si tə­rə­fin­dən ko­or­di­na­si­ya edi­lir. Qeyd edim ki, Azər­bay­can­da İran­dan gəl­miş heç bir biz­nes­men müs­tə­qil de­yil. On­lar bu­ra­da qa­zan­dıq­la­rı pul­la­rı bank va­si­tə­si­lə İra­na ötü­rə bil­mir­lər. Bu­ra­da ver­gi­dən ya­yı­nır­lar, qa­zan­dıq­la­rı pul­la­rı Ocaq­ne­ca­da ve­rir­lər. Bu­na gö­rə on­la­ra çek ve­ri­lir, on­lar ge­dib hə­min çek­lə pul­la­rı­nı Teh­ran­dan alır­lar. Və bu­ra­da­kı pul­lar İra­nın Azər­bay­can­da­kı əlal­tı­la­rı­na xərc­lə­nir.

Aqil CA­MAL

"Tür­küs­tan" qə­ze­ti

06.03.2011